Hàng năm cứ gần đến tháng Chạp, người dân làng Kim Long, thành phố Huế lại tất bật chuẩn bị củi và nguyên liệu gừng để làm mứt. Ở Huế, nhiều làng quê còn lưu giữ các công thức chế biến mứt truyền thống như làng Xuân Hòa, Dạ Lê, Hương Thủy, Phò Trạch, Ưu Điềm (Phong Điền)… Tuy nhiên, nhiều người xa Huế khi trở về cố hương vẫn thích mua loại mứt gừng Kim Long làm quà.
Sở dĩ mứt Kim Long nổi tiếng hơn các địa phương khác là do người dân nơi đây có những “bí quyết” rất đặc biệt. Tất cả các khâu từ chọn gừng, ra lát, rim đường cho đến chọn người đứng lò đều rất quan trọng. Ngay lúc thời tiết chuyển mùa từ thu sang đông, người dân chuyên nghề làm mứt đã kéo nhau lên khu vực Tuần (thuộc địa bàn xã Hương Thọ) để săn lùng củ gừng. Một số gia đình có kinh nghiệm làm mứt cho rằng, củ gừng trồng tại Tuần thường nhỏ, lép rất khó làm nhưng thơm, ít cay và bán rất đắt hàng.
Công đoạn gọt vỏ mứt gừng
Trong khi đó, gừng mua từ Buôn Ma Thuột về củ to, giá rẻ, dễ làm nhưng hàng bán không chạy tại thị trường Huế. Ông Trương Đình Thử – một trong những người có thâm niên làm nghề mứt lâu đời – cho biết: “Cả khu vực đường Phạm Thị Liên nhà mô cũng có nghề làm mứt và bánh cúng. Đặc biệt là mứt gừng, nhà ít thì một vài tạ, nhà nào nhiều từ 2 đến 5 tấn gừng, nhờ rứa bà con có thêm tiền để sắm sửa tết”.
Sên mứt
Tuy nhiên đó là chuyện trước đây. Còn hiện tại, làng mứt gừng Kim Long đang dần mai một. Hiện ở Kim Long có 20 hộ chuyên làm mứt gừng truyền thống. Trong đó, nhiều cơ sở sản xuất lớn như gia đình ông Trương Đình Tú, Trương Đình Toàn, Trần Văn Tuấn, Lê Thị Bé… và mỗi năm chỉ làm mứt trong tháng chạp. Nhiều hộ dân làm mứt vì muốn bảo tồn nghề truyền thống của cha ông, đã mạnh dạn đầu tư vốn để sản xuất mứt bán trong dịp tết. Chị Ánh Nguyệt ở tổ 2 khu vực 1 đường Phạm Thị Liên, một trong những hộ gia đình chuyên làm mứt gừng lâu năm ở Kim Long, cho biết: “Gia đình tôi đã có 3 đời làm mứt gừng truyền thống, trung bình mỗi năm cứ đến vụ tết nhà tôi phải tuyển thêm từ 7 đến 8 lao động mới làm kịp hàng.
Mỗi dịp Tết, gia đình tôi đầu tư trên 100 triệu đồng để làm mứt. Trừ tất cả chi phí, mỗi vụ mứt tết chúng tôi kiếm được từ 10 đến 15 triệu đồng. Riêng năm nay xuất hiện nhiều cơ sở làm mứt bằng máy móc hiện đại nên đầu ra mứt gừng ở Kim Long rất khó khăn. Chúng tôi cố gắng sản xuất đúng quy trình, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Làm nghề này tuy không lời nhiều, nhưng giữ gìn được nghề truyền thống của cha ông. Dịp Tết mà không có đĩa mứt gừng đặt lên bàn thờ gia tiên, coi như mình chưa làm tròn bổn phận dâu con trong nhà!”-chị Nguyệt nói.
Không riêng gia đình anh Toàn hay hộ ông Trương Đình Tú, cơ sở sản xuất mứt và bánh truyền thống của bà Lê Thị Bé ở Kim Long cũng lâm vào cảnh ế ẩm. Bà Bé than: “Mỗi mùa mứt tết, gia đình tôi sản xuất từ 1 đến 2 tấn gừng, năm nay thì chịu thua vì thời tiết nóng hơn, gần qua tháng Chạp rồi nhưng gia đình chỉ làm cầm chừng. Hiện tại mứt bán ra với giá 53.000đ/kg, mắc hơn 15.000đ so với tết trước, nên chúng tôi cũng dè chừng, sợ không có khách mua thì cả nhà dù có ăn tết bằng… mứt gừng cũng không hết”.
Chị Ánh Nguyệt – một trong những người làm mứt gừng nổi tiếng ở đất Kim Long
Ông Cao Minh Sơn – Phó Chủ tịch phường Kim Long – tâm sự: Mứt gừng bán chậm một phần do thị trường có nhiều loại mứt nhập ngoại chất lượng cao, nhiều người bắt đầu quên đi hương vị mứt gừng trong ngày tết cổ truyền. Riêng địa phương sẵn sàng hỗ trợ người dân vay vốn để giữ gìn nghề truyền thống. Tuy nhiên, nghề làm mứt gừng ở địa phương chỉ có tính chất thời vụ, lại có thu nhập không cao vì vậy số lượng gia đình làm mứt truyền thống ở Kim Long mỗi năm một ít đi là điều khó tránh khỏi.
Theo THUẬN HÓA
Nguồn: PNO
